500g Hạt mắc khén Tây Bắc

Trong hành trình khám phá Tây Bắc, ngoài những cảnh đẹp làm say đắm lòng người, tôi cũng không thể nào quên được hương vị độc đáo của mắc khén quyện trong các món nướng. Đây là gia vị chủ đạo trong hầu hết các món ăn chính của đồng bào Tây Bắc, có khả năng mê hoặc những thực khách khó tính nhất.

“Từ khi biết đến việc bếp núc, chúng tôi đã thấy thế hệ bà, mẹ của mình dùng mắc khén để ướp, nêm nếm các món ăn. Trong bếp của phụ nữ Thái có thể thiếu vắng cái gì khác chứ không bao giờ được thiếu mắc khén”, chị Quàng Thị Dinh, đầu bếp chính của bản văn hóa Noong Chứn, thành phố Điện Biên, chia sẻ. Từ năm 2004, bản này đã đi tiên phong và nhanh chóng trở thành một điển hình du lịch. Đến đây du khách được trải nghiệm hầu hết những phong vị truyền thống đặc sắc nhất của người Thái, trong đó có ẩm thực.

Vừa bước đến đầu bản, khứu giác của chúng tôi đã bị kích thích bởi một mùi hương mê hoặc đến kỳ lạ. Theo hương thơm, chúng tôi nhanh chóng bắt gặp những lò than đỏ rực và trên đó là những món cá, gà nướng đã chuyển sang màu vàng rộm, có một chút cháy cạnh thơm “điếc” cả mũi.

Mọi người đều cảm nhận được hòa quyện trong đó một mùi hương rất khác lạ so với món nướng của miền xuôi mà không ai có thể gọi tên được. Một chút ngòn ngọt, nồng nồng, say say, ngửi rồi cứ muốn ngửi mãi, khó lòng dứt ra được. Chị Dinh nhanh chóng “bắt bài” cười bảo, “mắc khén đấy!”. Có lẽ chị đã không ít lần bắt gặp những du khách miền xuôi có vẻ mặt tò mò, ngơ ngác như chúng tôi. Chị cho chúng tôi xem một chùm mắc khén còn tươi và cả túi mắc khén khô.

Quả mắc khén tươi có màu xanh, khi chín chuyển sang màu hồng; mọc theo dạng chùm; hình dạng tương đối tròn, có ngạnh; to bằng hạt tiêu non. Song mắc khén khác hoàn toàn với tiêu cả về hương vị và đặc điểm sinh học. Cây mắc khén thuộc dạng thân gỗ, thẳng, cao đến 18m; chỉ mọc ở những vùng núi cao từ 500-1.500m so với mực nước biển; phần vỏ cây cũng khá lạ với rất nhiều gai nhọn.

Tháng 11 là thời điểm chính thu hoạch quả mắc khén. Vì thân cây có gai nên không ai dám trèo mà chỉ dùng cây khoèo để hái. Quả tươi sẽ cho hương thơm đậm đà hơn song không bảo quản được lâu nên người dân bẻ về treo lên gác bếp cho khô và để dành dùng quanh năm. Khi quả khô sẽ tự động tách vỏ, để lộ ra phần hạt có màu đen lấp lánh, phần vỏ lại tạo thành hình bông hoa xinh xắn, tương tự như hoa hồi thu nhỏ.

Không cay nồng, xộc lên mũi như tiêu, mắc khén tỏa một mùi hương nồng dịu, cho bạn cảm giác sảng khoái như được xông tinh dầu trong spa. Dù chỉ ngửi bạn cũng có thể cảm nhận được vị ngọt của hương thơm. Cắn thử một quả mắc khén, bạn cảm thấy hơi tê, the trên đầu lưỡi và một chút đăng đắng rất nhẹ nhàng xen lẫn nhưng cuối cùng đọng lại dư vị ngòn ngọt, thơm thơm trong miệng. Một vài anh nam ví von rất đỗi hình tượng “mắc khén mang hương vị của người sơn nữ”.

Mắc khén tỏa hương nồng dịu, cho bạn cảm giác sảng khoái như được xông tinh dầu trong spa.

Quả mắc khén đã được phơi khô, đem rang vừa tới, để nguội rồi xay hoặc giã cho mịn. Chỉ nên xay đủ dùng trong một thời gian ngắn để giữ được mùi hương. Nên bảo quản mắc khén trong lọ thủy tinh đậy kín. Người Tây Bắc dùng mắc khén để ướp cho các món nướng: cá nướng, gà nướng, thịt nướng, thịt gác bếp… vừa để át mùi tanh của thực phẩm vừa tăng phần hấp dẫn cho món ăn.

Mắc khén còn được dùng cho món chiên, kho và cho vào nước chấm. Những thực phẩm có tính tanh như cá, thịt đều… bị thu phục bởi mắc khén. Và món chấm tinh túy nhất của người Tây Bắc là Chẳm chéo cũng không thể thiếu sự hiện diện của gia vị này. Như bất cứ gia vị nào, khi ướp, nêm nếm chỉ nên dùng mắc khén ở mức độ vừa phải, tránh lạm dụng vì sẽ làm món ăn bị đắng.

Những món ăn mang hương vị độc đáo nhờ được tẩm ướp gia vị mắc khén.

Có lẽ vì chứa đựng hương thơm của cả núi rừng nên món ăn có mắc khén cũng gây “nghiện” cho du khách. Thấm đẫm hương vị mắc khén, các món ăn Pa pỉnh tộp (cá suối nướng gập), gà nướng, thịt băm nướng, … nhanh chóng được du khách “thanh toán” sạch sẽ dù trên bàn ăn có đến gần chục món khác nhau. Các chị em còn không quên bỏ túi mang về ít thịt gác bếp để giải quyết cơn thèm cho ngày hôm sau và cả mua về những túi quả mắc khén làm quà “món ngon, vật lạ” cho gia đình, bạn bè cũng như trổ tài nấu nướng

– Các món ăn từ làm từ hạt mắc khén

Cách dùng hạt mắc khén?

Hạt mắc khén được biết đến là một loại gia vị đặc sản Hà Giang nổi tiếng bên cạnh hạt dỗi . Món ăn của người dân Hà Giang sẽ kém ngon đi vài phần nếu thiếu gia vị mắc khén. Hạt mắc khén nấu món gì với cách ăn hạt mắc khén ra sao sẽ được bật mí dưới đây:

Mắc khén ướp các món nướng, thịt hun khói:  Mắc khén là gia vị rất phù hợp với các món nướng. Bạn tẩm một lượng nhỏ mắc khén vào thịt heo, gà hoặc cá nướng thôi là đã tạo ra hương vị khó quên rồi đấy.

Món rán: Chúng ta có thể sử dụng mắc khén cho món rán. Hương vị mắc khén thơm thơm, cay cay chắc chắn không một gia vị nào khác có sự đặc biệt này.

Pha nước chấm: Cho thêm một chút bột mắc khén đã rang xay thơm vào nước chấm thì đảm bảo bạn chấm món gì cũng ngon. Đặc biệt nước chấm mắc khén cực kỳ hợp với món cá, thịt chiên hoặc nướng.

Cá  nướng mắc khén Tây Bắc

Nguyên liệu chuẩn bị:

• 1 con  phi khoảng 700gr
• 2 thìa hạt mắc khén
• Rau Húng dũi, Ngò gai, Thì Là
• Hành Củ, Hành Lá, Củ Sả, Ớt tươi, Muối

Cách thực hiện:

• Cá r tươi mổ bụng làm sạch, cạo bỏ vảy, cắt bỏ vây! Dùng dao khía đều 2 bên thân cá, chỉ nên khía sâu 1/2 thịt cá.
• Các loại gia vị & rau thơm rửa sạch, thái thật nhỏ. Cho vào tô to, thêm chút muối hoặc bột canh. Cho 2 thìa hạt mắc khén vào. Trộn đều hỗn hợp gia vị + rau thơm.
• Cho hỗn hợp Gia vị + Rau thơm chà xát vào bụng cá và mình cá
• Dùng kẹp nướng cá nhỏ lửa trên than hồng, trở đều 2 mặt, tránh bị cháy,khi thấy vàng đều 2 mặt, mùi thơm lừng bốc lên là cá đã chín. Nhớ là đừng nướng chín quá cá sẽ bị khô ạ.
• Làm nước chấm cho món cá này: trộn đều mắc khén, bột canh và ớt tươi đã thái lát chung trong 1 cái bát.
• Món cá nướng mắc khén này không nên sử dụng nước mắm, vì mùi nước mắm sẽ làm mất đi vị thơm và ngon của cá nhé.

Có thể dùng nồi nướng hoặc nồi chiên không dầu để thưc hiện món ăn

Thịt nhím nướng chấm mắc khén

Nguyên liệu thực hiện

• 1 kg thịt nhím (phần thịt bụng nướng là ngon nhất) .
• 3 đoạn củ cây sả lấy khoảng 20 cm phần gốc.
• 1 muỗng đường hoặc mật ong,
• 1/2 muỗng bột ngọt, 2 muỗng hạt nêm,
• hạt tiêu, dầu ăn, muối.
• 3 quả chanh, 2 quả ớt.
• 1 nhánh riềng 60 gr, 2 tép tỏi.
• 30 gr rau thơm gồm: húng dũi (lủi) + mùi tàu (ngò gai) + mùi (ngò rí).
• 2 thìa hạt mắc khén. Không có mắc khén ta thay bằng muối + ớt xanh
• 2 ly rượu trắng.

Cách chế biến

• Xoa 2 ly rượu vào da của miếng thịt nhím, rồi nhúng nước đang sôi cho sạch và thơm , vớt ra rửa sạch thấm khô.
• Thịt nhím thái miếng dài khoảng 5cm, dầy khoảng 1cm.
• Cho 1 muỗng mật ong hoặc thay bằng 1 muỗng đường + 1/2 muỗng bột ngọt + 1 muỗng hạt nêm + 1/2 muỗng muối + 2 tép tỏi giã nhuyễn +1 muỗng hạt mắc khén đã rang, xay (nếu không có thì dùng tiêu xay), riềng giã nhuyễn cho 30 ml nước khuấy và vắt lấy nước.
• Sau đó cho nước riềng và xả băm nhuyễn trộn đều với thịt, rồi cho 5 muỗng dầu ăn và 1 muỗng sa tế vào tẩm ướp để 25 phút cho ngấm gia vị.

Tiến hành nướng thịt

• Đốt lò nướng bằng than củi (than hoa), tức cho than cháy đỏ, đợi than cháy hơi tàn, không quạt thấy có lớp áo trắng nhẹ thì ta nướng, sẽ không bị mùi khói vì lửa quá nóng sẽ dễ cháy.
• Gắp thịt nhím cho vào vỉ nướng, khi nướng quạt đều tay và dở thịt thường xuyên, khi nướng nửa chừng ta nhấc vỉ ra, gõ cho rụng thịt cháy dính vào. Dùng cọ quét hoặc vải sạch chấm thêm chút dầu ăn quét lên thịt, thịt sẽ mềm và không bị dính vỉ.
• Canh để lật thịt vài lần, khi thịt đã vàng đều chín thơm, gắp thịt ra đĩa cho lên bàn ăn. Ăn kèm rau thơm và chấm muối + ớt xanh xay + nước chanh vắt.
• Nếu có nước chấm làm bằng muối pha hạt mắc khén đã rang thơm và xay nhuyễn theo tỷ lệ 50/50. Vắt thêm nước chanh tươi và vừa nướng vừa chấm vừa nâng ly thì đúng là tuyệt phẩm núi rừng, ăn kèm rau thơm. Sau cùng là cảm nhận vị thơm và the của mắc khén ăn tê lưỡi đúng nghĩa luôn các bạn.

LIÊN HỆ ĐẶT HÀNG:

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI THẢO DƯỢC VIỆT – 12 VÕ VĂN KIỆT, PHƯỜNG NGUYỄN THÁI BÌNH, QUẬN 1, TP HỒ CHÍ MINH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 0985364288  0915889819