Việt Nam đối mặt rủi ro lớn từ thuế quan mới của Trump: Tăng trưởng kinh tế có thể bị chệch hướng

Từ một quốc gia được hưởng lợi lớn nhờ thương mại toàn cầu, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ bị chệch hướng mục tiêu tăng trưởng do chính sách thuế quan cứng rắn mới từ cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Tổng quan: Thách thức mới trong bối cảnh phụ thuộc vào xuất khẩu

Với gần 90% GDP năm 2023 đến từ xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (theo Ngân hàng Thế giới), Việt Nam là một trong những quốc gia phụ thuộc mạnh mẽ vào thương mại quốc tế. Tuy nhiên, chính sách áp thuế nhập khẩu 46% từ Mỹ đang đe dọa trực tiếp đến động lực phát triển này.

Mặc dù Việt Nam đã nỗ lực ngoại giao để xoa dịu căng thẳng, các chuyên gia kinh tế nhận định rằng Washington sẽ không dễ dàng thay đổi lập trường, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam có thặng dư thương mại rất lớn với Hoa Kỳ.

Mức thuế mới ảnh hưởng thế nào đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam?

Dự báo tăng trưởng GDP bị hạ đáng kể

Theo Ngân hàng OCBC, mức thuế mới từ Mỹ có thể khiến tăng trưởng kinh tế Việt Nam giảm 1,2 điểm phần trăm trong năm 2025. Dự báo GDP của Việt Nam bị điều chỉnh xuống chỉ còn 5%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu “ít nhất 8%” mà chính phủ đề ra.

Xuất khẩu sang Hoa Kỳ – mắt xích then chốt bị đe dọa

• Hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ hiện chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch thương mại của Việt Nam.
• Mức thuế quan mới có thể khiến xuất khẩu sang Mỹ giảm đến 40% trong năm nay.
• Điều này ảnh hưởng không chỉ đến kim ngạch thương mại mà còn làm giảm sức hút của Việt Nam với các nhà đầu tư nước ngoài.

Việt Nam – “công xưởng” của các tập đoàn toàn cầu: Tương lai bất định

Việt Nam là điểm đến chiến lược của nhiều “ông lớn” toàn cầu:

• Nike sản xuất 50% giày và 28% sản phẩm may mặc tại Việt Nam.
• Adidas nhập khẩu 39% giày dép từ Việt Nam.
• Apple có tới 90% sản phẩm đeo tay và 20% iPad được lắp ráp tại đây.

Tuy nhiên, mức thuế mới đe dọa động lực dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam – vốn là lợi thế then chốt mà quốc gia này xây dựng từ cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung năm 2018.

Vì sao Việt Nam gặp khó hơn các nước khác trong đàm phán với Mỹ?

Theo ông Chetan Ahya (Morgan Stanley), Việt Nam có con đường đàm phán khó khăn hơn do:

• Thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ (tăng gấp ba lần từ năm 2018 đến 2024, đạt 123,5 tỷ USD).
• Vai trò trung chuyển hàng Trung Quốc để né thuế quan Mỹ – điều khiến Washington nghi ngờ.

Bên cạnh đó, Mỹ cũng cáo buộc Việt Nam có các hình thức “gian lận phi thuế quan”, như:

• Hàng hóa Trung Quốc dán nhãn Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ.
• Thuế giá trị gia tăng nội địa ảnh hưởng đến hàng hóa Mỹ.
• Lo ngại về an ninh chuỗi cung ứng và bảo hộ trí tuệ.

Nỗ lực ngoại giao của Việt Nam và phản ứng từ Washington

Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề xuất:

• Giảm thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa Mỹ.
• Tăng nhập khẩu từ Mỹ để cân bằng cán cân thương mại.
• Khuyến khích đầu tư từ doanh nghiệp Mỹ.

Tuy nhiên, phản ứng từ Nhà Trắng – cụ thể là từ cố vấn Peter Navarro – cho thấy đề xuất này chưa đủ sức thuyết phục.

Tác động lan rộng đến đầu tư và chiến lược “Trung Quốc + 1”

Chính sách thuế mới không chỉ ảnh hưởng đến thương mại, mà còn có thể làm chậm lại xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc, vốn được gọi là chiến lược “China + 1”.

Nếu xu hướng này bị gián đoạn, các dòng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam – đặc biệt là trong sản xuất công nghệ và hàng tiêu dùng – có thể suy giảm mạnh.

Kết luận: Việt Nam cần hướng đi mới trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động

Việt Nam hiện đang ở thế phòng thủ trong cuộc chiến thương mại mới, với nhiều rủi ro hơn là cơ hội nếu không có chiến lược điều chỉnh linh hoạt. Trong khi việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, cải thiện minh bạch thương mại và đầu tư vào công nghệ sản xuất trong nước là cần thiết, Việt Nam cũng cần:

• Tăng tốc các hiệp định thương mại song phương ngoài Hoa Kỳ.
• Thúc đẩy cải cách trong nước để giảm phụ thuộc vào thương mại đơn phương.
• Định hình lại vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu, không chỉ là điểm gia công chi phí thấp.

Từ khóa chính: thuế quan Trump, xuất khẩu Việt Nam, tăng trưởng kinh tế Việt Nam, thương mại Mỹ – Việt, chính sách thương mại Mỹ, FDI Việt Nam

Meta description (mô tả SEO): Chính sách thuế mới của Donald Trump có thể làm chệch hướng tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Tìm hiểu tác động thực tế và tương lai thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.